Υπάρχουν φορές που η αλλαγή ξεκινά από τα πιο απλά πράγματα. Από ένα κομμάτι φαγητού που προοριζόταν για τα σκουπίδια. Από μια κότα που σώζεται από το σφαγείο. Από ένα παιδί που μαθαίνει πως τίποτα δεν πάει χαμένο, αν υπάρχει φροντίδα. Το Kot Kot, ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα στο Akaki Grove, είναι όλα αυτά μαζί. Και κάτι παραπάνω: ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η φύση, η εκπαίδευση και η αγροοικολογία μπορούν να συνυπάρξουν για να αλλάξουν τον κόσμο – από το χώμα και πάνω.
Η Ιλιάνα Κουλαφέτη από το People of Cyprus συναντά την Έλενα Χριστοφόρου στο αγρόκτημα Akaki Grove, ένα μέρος που μοιάζει με μικρό οικοσύστημα μεταμόρφωσης. Εκεί, η αναγέννηση του εδάφους και η βιώσιμη γεωργία συναντούν την εκπαίδευση και την κυκλική οικονομία με τρόπο απλό, μα καθόλου πρόχειρο.
Η ιστορία της Έλενας ξεκινά πολύ πριν από το αγρόκτημα. Μια βιντεοκασέτα του David Attenborough που έλιωσε από τις επαναλήψεις, παιδικά καλοκαίρια κάτω από ελιές, σπουδές στη Γεωγραφία, την Ανθρωπολογία και την Ψυχολογία – και τελικά, μια βαθιά επιστροφή. «Όλα ήρθαν κι έδεσαν», λέει. «Το χώμα, ο άνθρωπος, η παρατήρηση. Σήμερα καλλιεργούμε με αγάπη, όχι μόνο τα εσπεριδοειδή, αλλά και την ελπίδα πως μπορούμε να καλλιεργήσουμε αλλιώς».
Στο πλευρό της και ο Νικολά Νετιέ, βιολόγος και περιβαλλοντικός μηχανικός, που επιμένει πως το πρώτο πράγμα που καλλιεργείται στο Akaki Grove είναι το έδαφος. Η φιλοσοφία τους είναι σαφής: λιγότερες παρεμβάσεις, περισσότερη αρμονία με τη φύση. Όχι γεωργία που εξαντλεί, αλλά γεωργία που φροντίζει.
Και κάπου εκεί μπαίνουν οι… κότες.
Το Kot Kot γεννήθηκε από μια ιδέα απλή αλλά επαναστατική: να αξιοποιηθεί το περίσσευμα φαγητού από σχολικά γεύματα, να ταΐσει κότες που έχουν ολοκληρώσει τον «παραγωγικό» τους κύκλο και να δημιουργηθεί έτσι ένα μικρό κύκλωμα ζωής. Οι κότες τρέφονται, δεν σφάζονται, λιπαίνουν το χώμα, απομακρύνουν παράσιτα – και επιστρέφουν αξία στον κύκλο. «Οι κότες είναι το προσωπικό μας», λέει ο Νικολά με χιούμορ και τρυφερότητα. «Δεν είναι παραγωγή. Είναι εργάτριες της γης».
Οι κότες έρχονται από φάρμες ελευθέρας βοσκής στο τέλος της «καριέρας» τους. Στο Akaki Grove “συνταξιοδοτούνται” με αξιοπρέπεια – και με ουσιαστικό ρόλο. Την ίδια ώρα, παιδιά από ιδιωτικό σχολείο της Λευκωσίας συμμετέχουν ενεργά στο πρόγραμμα: το φαγητό που δεν τρώνε τοποθετείται σε καλάθια ειδικά για το Kot Kot. Το φαγητό αυτό, που κάποτε ήταν waste, γίνεται πόρος, μάθημα και πράξη βιωσιμότητας. «Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν», λέει η Έλενα. «Και ξαφνικά το σκουπίδι έγινε ευθύνη και συμμετοχή.»
Αυτή τη στιγμή, το Kot Kot βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιο. Οι πρώτες 150 κότες είναι ήδη εκεί – και μέσα στους επόμενους μήνες αναμένονται πολλές περισσότερες. Ο στόχος είναι φιλόδοξος αλλά ρεαλιστικός: να αναπτυχθεί ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας βασισμένο στη γεωργία χωρίς εισαγόμενα λιπάσματα, χωρίς σπατάλη, χωρίς αποκλεισμούς. Και κυρίως – με γνώση, φροντίδα και συλλογική δράση.
Για τον Νικολά και την Έλενα, το Kot Kot δεν είναι απλώς ένα αγροτικό project. Είναι μια νέα αφήγηση για το πώς μπορούμε να ζήσουμε με σεβασμό προς τη γη και τα πλάσματά της. Είναι μια απάντηση στην ερημοποίηση, στη σπατάλη, στην αποξένωση. «Παίρνουμε ένα πρόβλημα και το κάνουμε λύση», λένε. Και δεν είναι υπερβολή: το Kot Kot είναι μια win-win ιστορία – για τη φύση, για τα ζώα, για τους ανθρώπους.
Το όνειρο της Έλενας είναι το πρόγραμμα να επεκταθεί. Σε άλλες φάρμες, σε άλλα σχολεία, σε ολόκληρη την Κύπρο. Όχι σαν «πρότυπο επιτυχίας», αλλά σαν υπενθύμιση πως η αλλαγή μπορεί να ξεκινήσει από τα πιο ταπεινά – και να φτάσει μακριά.
🎧 Ακούστε τη συζήτηση της Ιλιάνας Κουλαφέτη με την Έλενα Χριστοφόρου στο podcast του We-Pods του Mediterranean Institute of Gender Studies (MIGS), σε συνεργασία με το People of Cyprus.
🇪🇺 Το έργο We-Pods υλοποιείται από το Mediterranean Institute of Gender Studies (MIGS), στο πλαίσιο του προγράμματος BUILD, με φορέα υλοποίησης το MIGS. Το BUILD συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω του προγράμματος Citizens, Equality, Rights and Values (CERV), του Ιδρύματος Μποδοσάκη και του NGO Support Centre – Cyprus.
